دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجله پژوهشهای تعلیم و تربیت اسلامی
2008-2436
7
3
2016
05
21
پرسش، آموزش، سنجش و ارزش: فرایند آزمونسازی و ارزشیابی اسلامی
1
22
FA
مهدی
شفیعیان
استادیار ادبیات انگلیسی دانشگاه امام صادق(ع)
aliteraturist@yahoo.com
10.22103/jir.2016.1400
آزمونسازی یکی از مهمترین مفاهیم و فرایندهای آموزشی است که در بسیاری از رشتههای دانشگاهی نادیده انگاشته میشود و مدرسین بدون دانش کافی در این حوزه اقدام به طراحی سؤال و سنجش دانشجویان بهوسیله شیوههای فردی میکنند. در این میان، اسلام و قرآن همانند دیگر حوزهها به این امر نیز توجهی ویژه داشتهاند و نکاتی کلیدی و بنیادین را موردبحث قرار دادهاند. اگرچه پژوهشهای متفاوتی درزمینهی تعلیم و تربیت دینی یا اسلامی صورت گرفته است، اما در حیطه آزمونسازی بر اساس بررسیهای پژوهشگر کار درخوری دیده نمیشود. در این مطالعه، با بررسی آیات قرآنی در گستره موردنظر و رجوع به احادیث و تفاسیر معتبر شیعی برای بسط موضوع و درعینحال ارائه خوانشی درست از آیات سعی میشود تا فرایند آزمونسازی از ابتدا تا انتها مورد ارزیابی قرار گیرد؛ به دیگر سخن، از سنجش قبل از آموزش، حین آن، طراحی سؤال تا نمرهدهی همگی مدنظر قرار میگیرند تا هم تحقیقی جامع ارائه گردد و هم تصور غالب مبنی بر محدود بودن آزمون به جلسه آن در پایان سال یا تدریس تغییر یابد. در بخش پایانی نیز در رابطه بااخلاق آزمونسازی سخن به میان میآید تا جنبههای معنوی این جستار نیز لحاظ گردیده باشد. یافتهها علاوه بر صحه گذاشتن بر برخی نظریههای روز آزمونسازی، حکایت از محوریت مدرس، نیاز به تداوم سنجش و رعایت اصول اخلاقی دارند.
پرسش,سنجش,ارزش,آموزش,رویکرد اسلامی قرآنی,آزمونسازی
https://jir.uk.ac.ir/article_1400.html
https://jir.uk.ac.ir/article_1400_3dd7635aad4e49ffb960db5192203491.pdf
دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجله پژوهشهای تعلیم و تربیت اسلامی
2008-2436
7
3
2016
05
21
واکاوی «تفکر» از منظر قرآن کریم و تبیین جایگاه آن درتر بیت اسلامی
23
46
FA
سیده فاطمه
طباطبایی
استادیار بخش معارف اسلامی دانشگاه شهید باهنر کرمان
10.22103/jir.2016.1401
انسان مفطور به فطرت خاصی است که او را بهسوی اکمال هدایت مینماید، اما درگذر ایام عواملی چون غفلت، معصیت، اخلاق ذمیمه و اعتقادات باطله زنگاری بر آن مینشاند که به سبب آن غرق در حضیض دنیا شده و از هدف غائیاش بازمیماند؛ بنابراین ارائه راهکار اساسی زنگار زدایی فطرت پاک الهی برای رسیدن به سعادت که غایت تربیت اسلامی است، امری ضروری به نظر میرسد. در این مقاله با روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و با بهرهگیری از قرآن کریم، به واکاوی «تفکر» پرداختهشده و نتایج حاصل مشعر بر این است که انسان در قرآن علاوه بر تعداد آیههای آن،471 مرتبه نیز با کلمات «تفکر»، «تدبر»، «تعقل»، «تذکر»، «نظر» و «بصیرت» و مشتقات آن فراخوان تفکر صورت پذیرفته است و نیز «تفکر در قرآن و هستی» بهعنوان اولین و اساسیترین راهکار تربیتی در زنگار زدایی فطرت پاک الهی ارائه گردیده است؛ چراکه فطرت آدمی بر وجوب تعظیم عظیم، احترام حاضر، شکر منعم، تحمید صاحبکمال و جمال، مفطور است ولی زنگار فطرت این امور را کمرنگ و گاه انسان را در انتخاب مصداق آن به خطا میکشاند؛ اما انسان میتواند با تفکر در عالم هستی زنگار فطرت را بزداید و مصداق واقعی این امور را دریابد و از اعماق قلب متذکر شود که تعظیم خالق عظیم، شکر خداوند منعم، احترام پروردگار حاضر و تسبیح معبود صاحب صفات جمال و کمال، واجب است و این باعث ظهور خودجوش ایمان پایدار، عمل صالح، صفات حمیده و اعتقادات صحیح خواهد شد که هدف و غایت تربیتی اسلامی است.
تفکر,قرآن,هستی,تربیت
https://jir.uk.ac.ir/article_1401.html
https://jir.uk.ac.ir/article_1401_1c4d09020f0ecddb9e9f4a9a0595c995.pdf
دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجله پژوهشهای تعلیم و تربیت اسلامی
2008-2436
7
3
2016
05
21
فلسفه مسئولیت در اسلام و نقش تعلیم وتربیت در تحقق آن
47
64
FA
مسعود
اخلاقی
استادیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شهیدباهنر کرمان
masoud.akhlaghy@gmail.com
10.22103/jir.2016.1402
این پژوهش باهدف تبیین چیستی، چرایی و چگونگی مسئولیت انسان و همچنین نقش تعلیم و تربیت در تحقق آن با رویکرد کیفی و روش توصیفی - تحلیلی انجامشده است. مسئله مسئولیت در حوزههای مختلف؛ اخلاقی، حقوقی، اجتماعی، تربیتی و ...بر اساس مبانی گوناگون موردتوجه محققان قرارگرفته است. در این پژوهش مبنای مسئولیت ایمان به خداوند است. خداوند انسان را برخوردار از؛ فطرت، خودآگاهی، توانایی تشخیص خیر از شر، توانایی کسب علم و تسخیر طبیعت، هدایت پیامبران، آزادی و ... نمود که در جهت کمال خود، تلاش نماید. چنین وضعیتی بیانگر اصالت و استقلال نوعی از خویشتن برای انسان در عین اتکای به خداوند است که آگاهی از آن باعث میشود خود را در مقابل خداوند ببیند و درنتیجه نسبت به خود و دنیای پیرامون احساس مسئولیت کند. لذا تعلیم و تربیت با محوریت خودآگاهی و آزادی در طراحی و تدوین برنامه درسی باعث رشد احساس مسئولیت در متعلمان میگردد. ازاینرو محتوی متناسب با میزان رشد متعلمان از طریق روشهای پرسشگری، الگو مداری، تزکیه، تبشیر، تنذیر و... در جهت تقویت خودآگاهی و هدایت آزادی آنان ارائه میگردد.
اسلام,فلسفه,مسئولیت,تعلیم و تربیت
https://jir.uk.ac.ir/article_1402.html
https://jir.uk.ac.ir/article_1402_c7c14cfa12e28d727a8b73ad4c638035.pdf
دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجله پژوهشهای تعلیم و تربیت اسلامی
2008-2436
7
3
2016
05
21
مبنای ادراک و اقسام آن از منظر ابنسینا و پیامدهای تربیتی
65
90
FA
کمال
نصرتی هشی
kamalnosrati1367@yahoo.com
رضاعلی
نوروزی
استادیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه اصفهان
kamalnosrati1367@gmail.com
زهره
متقی
دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه اصفهان
am.aghay@yahoo.com
نفیسه
عباسپور
کارشناس ارشد برنامهریزی درسی دانشگاه پیام نور
abaspournafiseh59@gmail.com
مهرنوش
امینی
کارشناس ارشد تاریخ و فلسفه آموزشوپرورش دانشگاه اصفهان
10.22103/jir.2016.1403
هدف اصلی این پژوهش، بازشناسی مبنای ادراک و اقسام آن از منظر ابنسینا و پیامدهای تربیتی آن است. در پژوهش حاضر که با بهرهگیری از رویکرد کیفی و با روش توصیفی – تحلیلی و استنتاجی صورت گرفته است، پس از بازبینی منابع، مبنای ادراک و پیامدهای تربیتی آن بر اساس آرای ایشان استنباط شده است. یافتههای حاصل از این پژوهش نشان داد که در فلسفه ابنسینا نفس جایگاه والایی دارد و بهعنوان مبنای ادراک شناخته میشود. در ادامه نیز بعد از بحث در باب ادراک و تعریف و معرفی انواع و مراتب آن، بحث در باب دلالتهای تربیتی بهویژه در مبحث اصول و روش با توجه به مبانی ادراک موردتوجه قرار گرفت و پرورش توأم جسم و نفس، تعقل و اندیشه ورزی، تهذیب و تزکیه، ارزشگذاری به علم، تعلیم و تعلم، طرد حصر معرفت به تجربه و جامعنگری در علم، ایجاد محیط و شرایط مناسب بهعنوان اصول تربیت معرفی گردید. لذا بهکارگیری فعّال حواس، حفظ و به خاطر سپردن، جهتدهی تخیل و خلاقیت، سیر عقلانی، آموزشهای جستجوگرایانه و تقویت فکر و اندیشه، شهود یا مشاهده حضوری و باطنی (حدس) و روشهای تلفیقی نیز بهعنوان روش تربیت حاصل این پژوهش بود.
ابنسینا,مبنای ادراک,اقسام ادراک,اصول تربیت,روش تربیت
https://jir.uk.ac.ir/article_1403.html
https://jir.uk.ac.ir/article_1403_0eb5fdeafe759e864ec5e42c286e6824.pdf
دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجله پژوهشهای تعلیم و تربیت اسلامی
2008-2436
7
3
2016
05
21
تحلیل فلسفی هوشمندی نظام هستی در حکمت متعالیه و تأثیر ایمان به آن در تربیت اخلاقی: ارائۀ یک مبنای نظری برای اخلاق مداری و تربیت اخلاقی
91
112
FA
هدیه
شنبدی
دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته ی تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش
shanbadei7@yahoo.com
سید جلال
هاشمی
0000-0002-8846-7865
استادیار فلسفه تعلیم و تربیت، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
j.hashemi@scu.ac.ir
10.22103/jir.2016.1404
تربیت اخلاقی یکی از مهمترین مباحث در نظامهای آموزشوپرورش جهان است. در این مقاله ایمان به هوشمندی نظام هستی با استناد بر قرآن و روایات اسلامی و همچنین با بهرهگیری از اصول حکمت متعالیه ملاصدرا تبیین گردیده و کوشیده شده نقش آن بر تربیت اخلاقی بررسی شود. باور به نابود نشدن اعمال و نیات انسان و ایمان به وجود انواع شاهدانی که در حال ثبت اعمال انسان هستند میتواند تحولی شگرف در نیّت و عمل وی پدید آورد. درک حضور و در محضر خدا بودن، خودکنترلی، درستکاری، احساس مسئولیت و تلاش بهمنظور در صراط حق و اعتدال ماندن و تقرب بیشتر به خداوند، میتواند ازجمله پیامدهای آشکار کاربست این الگو باشد. همچنین جهت تحقق تربیت اخلاقی، دو اصل تربیتی<em> </em>اعطای بینش و آگاهی دربارۀ هوشمندی نظام هستی، و دعوت به ایمان و تقویت آن معرفیشدهاند.
ایمان,هوشمندی,نظام هستی,تربیت اخلاقی,حکمت متعالیه
https://jir.uk.ac.ir/article_1404.html
https://jir.uk.ac.ir/article_1404_1cc5a36738c2b909465b37990c350ce5.pdf
دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجله پژوهشهای تعلیم و تربیت اسلامی
2008-2436
7
3
2016
05
21
بررسی تأثیر تربیتی «دعا» و تلاش در شئونات زندگی
113
134
FA
مجاهد
غلامی
استادیار بخش زبان و ادبیات پارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
mojahed_gholami@yahoo.com
مسعود
خوشناموند
دانشجوی دکتری علوم و حدیث دانشگاه ایلام
masoud60kh@yahoo.com
10.22103/jir.2016.1405
دعا یکی از مقولههای بسیار زیبا و جذّابی است که همواره در زندگی بشر دارای جایگاهی بس والا و مقدّس بوده است. دعا، معمولاً به پیوندی ماورائی اطلاق می شده که با کسب انرژی از عوامل ِعالم بالا و بازنمود آن در اوامرِ عالم ِسفلی، مطالبات و انتظاراتِ خاصّی را پاسخ میداده است. اینکه تأثیر دعا، حاصل ِفرآیند تلقیناتِ درونی است یا تمهیداتِ بیرونی، جای بحث و گفتوگو دارد. باید گفت آنچه در دل این پدیدۀ انسانی نهفته است، همان اثرات تربیتی سازندۀ آن است که در صورت برآورده شدن یا نشدن، هیچگاه قابلانکار نیست. دعا درواقع با جهت دادن به نوع نگاه انسان، چراغ امید را روشن مىسازد و وجه دیگری از عبادت را ترسیم میکند تا فراتر از ارتباطات روشمند و محدود به مکان و زمان، از قبیل نماز،حج، روزه و ... با ندای دل خویش، فارغ از همۀ هستی، همیشه همنشین خدا باشیم. مقولۀ مورد توجّه در این جستار، تحلیلی است از سه نوع تعامل ِدعا و تلاش با عناوین: 1. همنشینی 2. جانشینی 3. خانهنشینی، در عرف و یا اجتماع. در اثر باور به هرکدام از این موارد، کارکرد و تأثرات ویژهای از دعا مورد انتظار خواهد بود.
دعا,تلاش,انتظارات,تلقین,راز و نیاز,اسباب
https://jir.uk.ac.ir/article_1405.html
https://jir.uk.ac.ir/article_1405_7326df3a0ea6e5b5c09d2cb3f8471346.pdf
دانشگاه شهید باهنر کرمان
مجله پژوهشهای تعلیم و تربیت اسلامی
2008-2436
7
3
2016
05
21
بررسی مفهوم امید در قرآن و روایات و نقش آن درتر بیت انسان
135
152
FA
مجید
خاری آرانی
دانشجوی دکتری دانشگاه شاهد
khari322_m@yahoo.com
اکبر
رهنما
دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد
ranama_akbar43@yahoo.com
زهرا
علیاکبر زاده آرانی
مربی و هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی قم
10.22103/jir.2016.1406
امید در قرآن و روایات، حالتی نفسانی است که فرد امیدوار را به تلاش جدی وادارد. امید در زندگی دنیوی و اخروی نقشهای شگرفی دارد. در قرآن و روایات نیز فرد با امید به نصرت الهی، به آرامش در زندگی و تربیت خود دست مییابد. در این نوشتار به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از آیات و روایات، ضمن بیان مفهوم شناسی از امید و شناسایی انواع آن، با توجه به شاخصههای امید و جایگاه آن در تربیت به تحلیل تربیتی امید در قرآن و روایات پرداختهشده است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که در قرآن دو نوع امید شامل امید صادق و کاذب بهکاررفته است. امید آثاری در تعلیم و تربیت وزندگی فردی و اجتماعی و در مفهوم بهتر در حوزههای ارتباط با خود، دیگران و جهان بجا میگذارد که ازجمله میتوان به مواردی همچون فعالیت هدفمند، معرفی الگو، آرامش و آیندهنگری اشاره کرد
امید,تعلیم و تربیت,قرآن,روایات
https://jir.uk.ac.ir/article_1406.html
https://jir.uk.ac.ir/article_1406_1bb86bf279d234b544a5f83b71828fdc.pdf