تحلیل و نقد نظریه دیویی درزمینه عمل و عناصر تربیت اخلاقی ازنظر علامه طباطبایی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 علوم تربیتی، دانشگاه تربیت مدرس

2 علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

10.22103/jir.2020.16567.1381

چکیده

قضاوت درباره عقلانی بودن یا نبودن تصمیم‌های اخلاقی، یکی از دغدغه‌های مهم فلسفه اخلاقی و ازجمله مهم‌ترین مسائل فیلسوفان تربیتی است. جان دیویی به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان تربیتی قرن بیستم، در این زمینه نظریه‌پردازی کرده است؛ وی با طرح نظریه تمرین عملی نمایشی به تبیین نحوه تأمل آدمی در موقعیت‌های اخلاقی پرداخته و به‌تبع آن به تشریح دیدگاه خود درباره عنصرهای تربیت اخلاقی پرداخته است. در این پژوهش، با روش تحلیلی – انتقادی به بررسی و نقد دیدگاه دیویی از منظر علامه طباطبایی می‌پردازیم. نتایج نشان می‌دهد که دیویی با طرح نظریه تمرین عملی نمایشی، در انجام عمل اخلاقی، به نیازهای طبیعی توجه داشته و در تصمیم‌گیری برای انجام عمل اخلاقی به حسن فعلی نظرکرده است؛ درحالی‌که علامه طباطبایی با طرح نظریه اعتباریات عملی، در انجام عمل اخلاقی هم به نیازهای فطری، و هم به نیازهای طبیعی توجه کرده و در تصمیم‌گیری درباره انجام عمل اخلاقی نیز هم به حسن فاعلی نظر داشته و هم به حسن فعلی، به تعبیری تصمیم‌گیری در موقعیت‌های اخلاقی به‌زعم علامه طباطبایی هم مسبوق به حسن فاعلی و هم مسبوق به حسن فعلی است. (در بخش تربیتی) سه نقد بر دیدگاه دیویی از منظر علامه مطرح است: 1- نگاه مادی و زمینی دیویی به امر تربیت اخلاقی 2- نادیده گرفتن عنصر فطرت به‌عنوان یکی از شروط لازم در تربیت اخلاقی و 3- عدم توجه به عنصر ایمان به‌عنوان یکی از عنصرهای مهم تربیت اخلاقی.

کلیدواژه‌ها