بررسی تأثیر تربیتی «دعا» و تلاش در شئونات زندگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش زبان و ادبیات پارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 دانشجوی دکتری علوم و حدیث دانشگاه ایلام

چکیده

دعا یکی از مقوله­های بسیار زیبا و جذّابی است که همواره در زندگی بشر دارای جایگاهی بس والا و مقدّس بوده است. دعا، معمولاً به پیوندی ماورائی اطلاق می شده که با کسب انرژی از عوامل ِعالم بالا و بازنمود آن در اوامرِ عالم ِسفلی، مطالبات و انتظاراتِ خاصّی را پاسخ می­داده است. این­که تأثیر دعا، حاصل ِفرآیند تلقیناتِ درونی است یا تمهیداتِ بیرونی، جای بحث و گفت­وگو دارد. باید گفت آن­چه در دل این پدیدۀ انسانی نهفته است، همان اثرات تربیتی سازندۀ آن است که در صورت برآورده شدن یا نشدن، هیچ‌گاه قابل‌انکار نیست. دعا درواقع با جهت دادن به نوع نگاه انسان، چراغ امید را روشن مى‏سازد و وجه دیگری از عبادت را ترسیم می­کند تا فراتر از ارتباطات روش­مند و محدود به مکان و زمان، از قبیل نماز،حج، روزه و ... با ندای دل خویش، فارغ از همۀ هستی، همیشه همنشین خدا باشیم. مقولۀ مورد توجّه در این جستار، تحلیلی است از سه نوع تعامل ِدعا و تلاش با عناوین: 1. همنشینی 2. جانشینی 3. خانه­نشینی، در عرف و یا اجتماع. در اثر باور به هرکدام از این موارد، کارکرد و تأثرات ویژه­ای از دعا مورد انتظار خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


1. قرآن کریم
2. نهج‌البلاغه. (1382). ترجمه محمّد دشتی. چاپ اوّل. قم: انتشارات ارم.
3. صحیفه سجّادیه. (1376). قم: دفتر نشر الهادى.
4. بهشتی، سعید. (1386). آیین خردپروری(پژوهشی در نظام تربیّت عقلانی، بر مبنای سخنان امام‌علی علیه‌السلام. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
5. جاهد، رضا.‌(1377). گنج­های معنوی. مشهد: سنبله.
6. حر عاملى، محمّدبن حسن. (1409 هق). وسائل الشیعة. قم:‏ مؤسسة آل­البیت علیهم­السلام.
7. خرّمشاهی، بهاءالدّین. (1376). قرآن پژوهی. چاپ سوم. تهران: ناهید.
8. سروش، عبدالکریم. (1378) حدیث بندگی و دلبردگی. تهران: موسّسه فرهنگی صراط.
9. سلمان پور، محمّد. (1384). «تحلیل زبان دعا». فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز. شماره 15. تابستان.
10. شاکری، حسین. (1376). الدعا و اثره فی تهذیب النفس. قم: انوار الهدی.
11. شریعتی، علی. (1378). نیایش. چاپ نهم. تهران: الهام.
12. شریعتی، علی. (1386). مجموعه آثار. چاپ پنجم. تهران: قلم.
 
 
 
 
13. طباطبایی، محمّدحسین. (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه سیّد محمّدباقر موسوى همدانى. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرّسین حوزۀ علمیه قم.
 
 
 
 
14. طبرسی، فضل­بن حسن. (1360). مجمع­البیان فی تفسیرالقرآن. ترجمه گروه مترجمان. تهران: فراهانی.
15. طریحى، فخرالدّین. (1375). مجمع­البحرین. تحقیق سیّداحمد حسینى. چاپ سوم. تهران‏: کتاب‌فروشی مرتضوى.
16. عضیمه، صالح. (1380). مصطلحات قرآنیه. ترجمه سیّدحسین سیّدی. مشهد: آستان قدس رضوی.
17. قرشی، سیّدعلی اکبر. (1371). قاموس قرآن‏،. چاپ ششم. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
18. کلینی، محمّدبن یعقوب. (1407 هق). الکافی. تحقیق و تصحیح علی­اکبر غفاری و محمّد آخوندی. تهران: چاپ چهارم. دارالکتب الإسلامیة.
19. مدرّسی، محمّدتقی. (1371). دعا، پرواز از روح و راه زندگی. ترجمه مصطفی کمال نژاد. قم: موسّسه مطلع­الفجر.
20. مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر نمونه. چاپ اوّل. ‏تهران: ‏دارالکتب الإسلامیة.
21. نقوی، سیّد محمّدتقی. (1371). شرح دعای عرفه امام حسین ع. چاپ اوّل. قم: دفتر تحقیقات و انتشارات بدر.